Thiên Đàn Bắc Kinh, kiến trúc tế Trời lớn nhất Phương Đông

Nếu có dịp đến Bắc Kinh du lịch, ngoài Vạn lý Trường Thành và Cố Cung thì Thiên Đàn là những nơi nhất định phải tới tham quan, bởi vì kiến trúc này mang tính tiêu biểu cho trình độ tối cao của kiến trúc cổ Trung Quốc. Những ông vua luôn cho mình là Thiên tử, có nghĩa là con nhà trời, dùng thân phận Thiên tử để thống trị thiên hạ. Tế trời là nghi thức đã tồn tại 4 nghìn năm ở TQ, thể hiện sự sùng kính với trời đất, cầu nguyện cho mưa thuận gió hoà, thiên hạ thái bình. Dưới triều đại Minh – Thanh, nghi thức này được tổ chức tại Thiên Đàn. Cái tên Thiên Đàn có ý nghĩa là Đàn Tế trời

Thiên Đàn được xây vào năm 1420, vị trí ở phía nam Cố Cung, rộng 2.73 triệu m2 gần gấp 4 lần so với Cố Cung Tử cấm thành. Thiên Đàn được chia thành nội đàn và ngoại đàn. Địa hình thấp ở phía nam và cao dần ở phía bắc, kiến trúc tập trung phía đông và trống ở phía tây, tất cả điều này đều tạo Tất cả bố cục này là để tạo cảm giác càng đi về phía bầu trời càng cao, trời là đấng tối thượng. Tạo Không khí của các hoạt động tế lễ Thiêng liêng hơn.

Các kiến trúc chủ yếu của Thiên Đàn đều tập trung ở hai đầu nam bắc, trục giữa trong nội đàn, đó là các cụm kiến trúc Viên Khâu, Hoàng Cung Vũ, kỳ cốc đàn - điện Kỳ Niên.

Viên Khâu là gò xây đá hình tròn, tượng trưng trời tròn, gồm ba tầng, cao 5,17 mét, đường kính lớp dưới 54,92 mét, lớp trên 23,65 mét mỗi tầng đều có lan can đá. Trung tâm của lớp trên là một phiến đá tròn, gọi là thiên tâm thạch, bên ngoài có chín khối đá hình nan quạt, tỏa rộng  theo bội số của chín. Hàng rào và cột nhà cũng dùng bội số chín hoặc chín để tượng trưng. số "dương".

Lễ tế trời của nhà vua hết sức cầu kỳ, thường diễn ra vào trước lúc bình minh của ngày Đông chí âm lịch (khoảng ngày 22/12). Nhà vua đích thân đến chủ trì lễ tế trời. Khi làm lễ, trước đàn phải treo đèn lồng, bên trong đốt ngọn nến to dài hơn một mét. Hàng lư hương đặt ở góc đông nam Viên Khâu, chủ yếu dùng để đốt những con vật và vải vóc tế trời. Trong lễ tế, khói hương nghi ngút, nhạc trống rền vang, bầu không khí hết sức trang nghiêm. Hoàng đế sẽ đứng tại vị trí của thiên tâm thạch để thực hiện nghi thức tế trời, “đối thoại với trời”. Với thiết kế chính xác, Âm thanh do người đứng ở trung tâm (hoàng đế) tạo ra sẽ được vọng lại ba lần bởi hàng rào xung quanh rồi quay trở lại vị trí trung tâm.

Tạo bầu không khí "đối thoại giữa trời và người". Như vậy là hoàn thành việc thờ cúng trời đất. Nghi lễ này. Nó thể hiện quan niệm về vương quyền trong xã hội phong kiến. Hoàng đế là người cai quản tất cả các dân tộc bởi "Phụng Thiên Thừa vận"

Hoàng Cung Vũ ở phía bắc Viên Khâu là một cung điện nhỏ một tầng, cũng mang hình tròn, ngày thường ở bên trong đặt các bài vị thần tế trời, Xung quanh Hoàng Cung Vũ có một bức tường quây thành hình tròn, đây chính là bức vách hồi âm nổi tiếng. Vách hồi âm này hết sức kỳ diệu vì nếu đứng ở một bên, chỉ cần nói nhỏ là ở bên kia có thể nghe rõ mồn một.

 

Từ Hoàng Khung vũ đi lên phía bắc qua 1 con đường gọi là cầu Đan bệ, được được coi như trục thần đạo trong thiên đàn, dài 360m, rộng 30m, phía nam thấp cao dần lên phía bắc, chênh lệch 3m

Cuối cùng Cụm kiến trúc cúng tế chính khác của Thiên Đàn là kỳ cốc đàn và Kỳ Niên điện

cụm kiến trúc này bên dưới là kỳ cốc đàn có kết cấu tương tự là viên khâu đàn bên trên là kỳ niên điện. Kỳ niên điện là điện lớn hình tròn có ba tầng mái. Đây là nơi nhà vua đến cúng cầu vào mùa hè hằng năm cho mùa màng tươi tốt. Vì vậy, kiến trúc của Kỳ Niên điện cũng liên quan tới văn hóa nông nghiệp.

Điện Kỳ niên Được nâng đỡ bởi 28 cột gỗ lớn, các cột được sắp xếp theo hình tròn, ở giữa là 4 cột chính, cao 19,2 mét và đường kính 1,2 mét, đỡ mái hiên phía trên; 12 cột ở giữa đỡ mái hiên thứ hai, 12 cột ngoài cùng đỡ mái hiên thứ ba. Bốn cột ở giữa tượng trưng cho bốn mùa xuân, hạ, thu, đông; mười hai cây cột lớn ở lớp giữa nhỏ hơn một chút tượng trưng cho 12 tháng trong năm; 12 cây cột bên ngoài tượng trưng cho 12 giờ trong ngày. Có tổng cộng 24 cây cột ở hai tầng trong và ngoài nước, tượng trưng cho 24 tiết khí. Ngoại trừ biểu tượng của các con số

Chức năng chính của các cột trụ là nâng đỡ toàn bộ trọng lượng của điện. Hệ thống cột chống ba lớp mái hiên lần lượt từ trong ra ngoài, cột, dầm, xà, đấu..được kết nối rất phức tạp và khoa học. Tuy không có 1 cây đinh sắt nào nhưng lại vô cùng vững chắc.

Ngoài cụm kiến trúc chính là Viên Khâu và điện Kỳ Niên ra, còn có nhiều công trình phụ trợ khác như:
Trai cung: là nơi hoàng đế trai giới, tắm rửa tẩy trần chuẩn bị trang phục tế lễ

 Thần nhạc tự là nơi ở của các nhạc công và vũ công, sở sát sinh là nơi nuôi và giết mổ súc vật dùng để tế trời

Các thợ thời cổ Trung Quốc đã phát huy trí tưởng tượng hết sức phong phú trong quá trình xây dựng Thiên Đàn. Ví dụ, màu sắc của kiến trúc có nhiều sự đột phá. Cung điện của các nhà vua Trung Quốc chủ yếu lợp mái màu vàng, tượng trưng cho vương quyền. Nhưng kiến trúc của Thiên Đàn, các thợ xây dựng lại sử dụng mái ngói xanh lam tượng trưng cho trời, làm nền màu chính của kiến trúc. Như mái tường của vách hồi âm, của Hoàng cung Vũ và điện Kỳ Niên cũng như hai điện phụ và mái nhà của các khuôn viên đều là lợp mái lưu ly xanh lam.

Năm 1998, Thiên Đàn được đưa vào “Danh mục di sản thế giới”. Ủy ban di sản thế giới đánh giá rằng: “Là cụm kiến trúc cúng tế cổ đại lớn nhất còn tồn tại của Trung Quốc ngày nay, Thiên Đàn nổi tiếng với bố cục quy hoạch nghiêm chỉnh, kết cấu kiến trúc đặc biệt, trang trí kiến trúc đẹp mắt, không những chiếm địa vị quan trọng trên lịch sử kiến trúc Trung Quốc, mà còn là di sản quý giá của nghệ thuật kiến trúc thế giới”.